Betaalbare kolengestookte Casper
De hond van de familie Bunte heeft alleen zijn naam aan deze nieuwe locomotief gegeven.
Het woord goedkoop associeer je snel met een kwalificatie van matig tot slecht.
Maar Casper, de kwispelende, verbeten stoomlocomotief, is niet alleen de goedkoopste kolen gestookte loc in de wereld, het is één van de betrouwbaarste.
Waarschijnlijk moet bouwer Henk Bunte hem maar de ‘betaalbare’ noemen!
Voor 2890,- Euro ontvang je een complete startset, waar je niets aan toe hoeft te voegen.
Nu is kolenstook iets lastiger dan stoken met alcohol of gas, maar de voldoening om zo’n locomotief een hele middag onder stoom te laten werken, is vele malen groter.
De grootste frustratie komt, als je wat vergeten bent.
Vooral als de houtskool net goed brandt en je de kolen niet kunt vinden of je kolenschep is verdwenen.
Je moet dan het vuur laten uitgaan en weer opnieuw beginnen.
Doorstoken, door allerlei trucjes uit te halen, heb ik uit ondervinding als tijdverspilling ervaren. De bouwer heeft daarom aan alles gedacht.
De handleiding is uitgebreid en zodanig geschreven, dat de vaste stoomliefhebbers, van vijfentachtig en ouder, het nog steeds snappen.
Kolen, houtskool en stoomolie worden samen met een kolenschep, een pook, een 2-delige zeefset een pijpenrager en een elektrische ventilator
voor het aanjagen van het vuur, in een prachtige houten kist geleverd.
Natuurlijk is er ruimte voor Casper, en kun je zelf een poetsdoekje voor het schoonmaken en een aansteker toevoegen.
Waanzinnig compleet dus!
De eerste locomotieven hebben inmiddels al in de Benelux , Engeland en Duitsland een goed tehuis gevonden.
Casper gebruikt als basis cilinders en drijfwerk van Regner en wordt met een ketel en diverse appendages van eigen ontwerp aangevuld,
waarbij Henk Bunte alle onderdelen tot een werkend geheel samenvoegt en vervolgens Bram Hengeveld het uiteindelijke spuitwerk in rood, groen of zwart uitvoert.
Om er 100% zeker van te zijn dat alles optimaal functioneert wordt deze terriër vervolgens met perslucht en daarna ook nog een keer met een kolenstook-sessie getest.
De overeenkomsten met de samenwerking tussen John Shawe en Roundhouse zijn onomstotelijk.
Henk heeft de wijze, waarop Shawe opereert duidelijk bestudeerd, en daar veel lering uit getrokken.
Shawe levert een schep, een pook en een zelfontworpen ventilator met een summiere handleiding van nauwelijks twee velletjes papier.
Als je bij hem in de buurt bent, krijg je ook nog een lesje. Dat is alles.
Je hebt dus nog aardig wat nodig om definitief van start te kunnen gaan. Wat service betreft, heeft Shawe zijn les weer geleerd bij Roundhouse.
Beide bedrijven verdienen ieder compliment als het om ondersteuning gaat.
Datzelfde geldt overigens voor Henk Bunte. Hij gaat geen vraag uit de weg, en voegt daad bij woord als er iets gerepareerd moet worden.
Op uitnodiging van Henk mocht ik mijn Casper op zijn tuinbaan opstoken. Dat doet hij voor iedereen, die dit model koopt.
En in de praktijk zal blijken, dat je steeds weer bij de les moet blijven. Het opstoken van een kolen gestookte locomotief is iets bewerkelijker dan gas of alcohol.
Waar het vooral om gaat, is concentratie. Let even niet op, ga een kop koffie pakken of laat je door de charmante buurvrouw afleiden, je wordt ervoor gestraft.
Water en kolen moeten, vooral in het begin, op de juiste manier in en onder de ketel gevoed worden. Te weinig van het één of het ander en je hebt een probleem.
Teveel geeft hetzelfde effect. Op kolen stoken zorgt ervoor dat een locomotief gevoeliger reageert.
Laat ik een simpel voorbeeld geven, wat een ‘vriend’ van mij overkwam. Hij had ruim een uur rondgereden, en onderbrak zijn avontuur door het vuur te doven en een koffie te scoren.
Tijdens de koffie werd hij attent gemaakt op de rookkastdeur, die open kon.
Logisch natuurlijk, want alleen dan kun je de vlampijpen schoonmaken!
Nadat de deur een paar keer open en dicht was geweest, werd het weer tijd om te stoken. Je voelt hem al.
Doordat de rookkastdeur dus niet goed was afgesloten, werd de trek op het vuur slecht en wilde Casper maar niet op gang komen.
Diezelfde ‘vriend’ besloot telkens hulpmiddelen te gebruiken. Nadat eerst het houtskool was gaan gloeien, werden de kolen toegevoegd.
De gloed bleef redelijk, maar doofde uiteindelijk steeds. Pas een dag later werd het euvel ontdekt!
Nee, nee, echt ... het was een vriend!
De procedure is voor een gassist of alcoholist begrijpelijk eenvoudig.
Nadat je de gebruikelijke exercitie van voorbereiding hebt doorlopen, vullen van stoomolie en water, kan er een kampvuur gestart worden.
Je schept, in lampolie gedrenkte, houtskool goed verspreid in de vuurkist, met de ventilator ingeschakeld op de schoorsteen.
Vul houtskool tot ca. 1 cm onder de rand van het stookgat.
Henk heeft in de vuurdeur twee gaatjes gemaakt om stiekem te kunnen spieken zonder dat de voordeur open hoeft.
Om de houtskool aan te steken, leg je enkele blokjes op de schep en steekt deze aan.
Dit fikkie plaats je dan boven op de rest.
Het vuur verspreidt zich vanzelf. Na een paar minuten, als de houtskool goed gloeit, wordt het tijd om een paar schepjes kolen toe te voegen.
Deze hoeveelheden verhoog je langzaam en zodanig dat het houtskoolvuur 'omgebouwd' wordt tot een kolenvuur.
Hierdoor krijg je een prachtig evenwichtig kolenvuurtje, waar de lokale pyromaan jaloers op zou zijn.
Bij twee Bar op de manometer wordt het tijd om de elektrische ventilator door de interne blazer te vervangen.
Tussen drie en vier Bar merk je dat de veiligheid afblaast, en kun je rijden.
Henk maakt er een punt van, dat de locomotief uit zichzelf in beweging moet komen, maar ik geef de voorkeur aan het zetje, zodat het allemaal wat sneller gaat.
De eerste uren worden geconcentreerd doorlopen, met regelmatig bijvullen van water en kolen.
Het grootste probleem wordt veroorzaakt door verslapping van de concentratie.
Natuurlijk ontdek je zelf een steeds betere balans, waardoor de trein langer over de baan kan rollen, maar juist door het routine-matige karakter kom je in de problemen.
Uiteindelijk zal het iedereen lukken om Casper zonder stoppen ruim tien minuten rond te laten rijden, kolen en water bij te vullen en weer de baan op te gaan.
Een prettig voordeel is dat je deze loc, met de juiste balans in kolen en water, in principe oneindig lang onder stoom kunt houden.
Let er wel op dat je na iedere drie kwartier stoomolie bijvult.
Na een middag in de tuin werd het een week later tijd om samen met een andere Casper fanaat, Ronald Udo, de Rijnhal van Arnhem onveilig te maken.
Met onze eigen loc's konden we hier op een cirkel van LGB en Thiel de hele dag onze rondjes maken.
Divere goederen- en personenwagons, allemaal van LGB, werden achter de loc's gehangen.
Henk was niet zo enthousiast over de grote, vooral brede LGB koppelogen, zodat zijn casper uitvoering met twee, bijna niet zichtbare en prima werkende koppelogen werd uitgevoerd.
In minder dan tien minuten hadden we de twee locomotieven onder stoom.
Pas als alles in gereedheid is, moet je de wagons aankoppelen. Ze zitten bij het scheppen van de kolen anders in de weg.
Allereerst waren we aftastend, op zoek naar de juiste momenten om water en kolen toe te voegen.
Na een uurtje reden we als volleerde kolenstokers onze rondjes. Antraciet zorgt eigenlijk bijna niet voor, dat je langzaam door koolmonoxide vergiftiging gaat raaskallen.
Het ruikt vooral bij het opstoken lekker. Wil je echter echt uit je dak gaan, dan zijn vetkolen een vereiste.
Ik weet nog, dat ik in 1958 van London Euston naar Crewe in een stoomtrein reed, en die lucht is me altijd bij gebleven.
Met Casper beleef ik het allemaal weer opnieuw.
Casper wordt door Modelbouw Atelier Apeldoorn geleverd, maar ik zou toch een wat makkelijker naam kiezen voor dit onderdeel van het bedrijf; bijvoorbeeld Smoke & Roll.
Ach, ik roep maar wat!